Odbudowa gospodarki
W 2018 roku pisaliśmy o wsparciu eksportu w ramach budżetu unijnego 2021 – 2027. Wówczas nikt nie przypuszczał, że globalne zagrożenie wirusem COVID-19 niemal całkowicie sparaliżuje światową gospodarkę. W związku z tym nowy, siedmioletni budżet UE na lata 2021-2027 w wysokości 1 074,3 mld euro został zasilony o dodatkowe 750 mld euro z tymczasowego instrumentu odbudowy gospodarczej NextGenreationEU, który ma na celu pobudzenie europejskiej gospodarki po kryzysie spowodowanym pandemią. Ponad połowa łącznej sumy 1 974,3 mld euro ma wesprzeć modernizację Unii Europejskiej poprzez badania naukowe i innowacje, cyfryzację oraz walkę ze zmianami klimatycznymi. Jest to największy jak do tej pory pakiet środków, jaki został wydzielony z unijnego budżetu. W ramach funduszu Polska otrzyma jak dotąd rekordowe dofinansowanie w wysokości 124 mld euro w formie dotacji oraz 34 mld euro w formie pożyczki.
W kierunku ujednolicenia rynku
Dzięki nowemu budżetowi Unii Europejskiej przedsiębiorstwa będą mogły czerpać pełne korzyści ze sprawnie funkcjonującego jednolitego rynku. Fundusze unijne od lat pobudzają współpracę między instytucjami badawczymi a biznesami, dzięki czemu firmy mogą wprowadzać na rynek nowe, innowacyjne produkty i usługi. W porównaniu do lat poprzednich po raz kolejny wzrośnie wysokość budżetu na finansowanie eksportu innowacyjnych produktów. W ramach nowego funduszu UE przewiduje się przeznaczyć aż 132,8 mld euro na działania mające wesprzeć wzrost i pobudzić konkurencyjność europejskich małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) na zglobalizowanych rynkach. Oznacza to kontynuację programu COSME, którego celem jest między innymi wzmocnienie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw oraz zapewnienie im lepszego dostępu do finansowania i świadczenia usług wspierania biznesu. Sektor MŚP może liczyć na bezzwrotne dotacje z funduszu InvestEU, który zostanie zasilony o dodatkowe 2 mld euro. Ponadto możemy spodziewać się usprawnienia wymian handlowych i świadczenia usług z naciskiem na internacjonalizację oraz podniesienie konkurencyjności MŚP. Po raz pierwszy program PO Polska Wschodnia będzie dodatkowo obejmował województwo mazowieckie (bez Warszawy i 9 otaczających ją powiatów).
Nowe programy
Unia Europejska planuje wesprzeć przemysł rolno-spożywczy i przyczynić się do zwiększenia eksportu europejskiej żywności do państw trzecich. Jest to dobra wiadomość dla Polski, która po opuszczeniu UE przez Wielką Bretanię została szóstym producentem żywności w Europe pod względem wielkości produkcji. Polska będzie mogła liczyć na 28,5 mld euro ze Wspólnej Polityki Rolnej. Dodatkowo w ramach programu „Nowy ład dla konsumentów” zadba się o kilka obszarów współdziałania między przedsiębiorstwami i konsumentami. Kupującym w Internecie zagwarantowana zostanie ochrona praw konsumenckich oraz dostęp do środków odwoławczych w przypadku naruszenia praw. Dodatkowo, program wprowadzi skuteczne kary i jasne przepisy dotyczące kwestii podwójnej jakości produktów zapewniając wysoki poziom przejrzystości i bezpieczeństwa kupującym.
Łagodzenie skutków pandemii
Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności gospodarki NextGerenationEU o wartości 750 mld EUR wesprze inwestycje publiczne i reformy w państwach członkowskich. Wdrążone zostaną dotacje i pożyczki, pomagające państwom w radzeniu sobie z gospodarczymi i społecznymi skutkami pandemii Covid-19, a także z wyzwaniami związanymi z transformacją ekologiczną. Pomimo dobrej sytuacji polskiej gospodarki na tle krajów europejskich w obliczu pandemii, Polska będzie jednym z największych beneficjentów. W ramach NextGerenationEU trafią do nas środki w wysokości około 3 mld euro. Jednym z pozytywnych skutków pandemii Covid-19, jest przyspieszenie cyfryzacji. Nowy program o nazwie „Cyfrowa Europa” wesprze wdrażanie technologii, sztucznej inteligencji i cyberbezpieczeństwa. Kolejnym obszarem europejskich inwestycji jest sektor zdrowotny, który okazał się kluczowym w walce z wirusem Covid-19. W zakresie innowacji i badań naukowych budżet programu „Horyzont Europa”, który w kończącej się perspektywie nazywa się „Horyzont 2020”, zostanie zwiększony o 30%. Ponadto, nowy Europejski Fundusz Obronny zadba o bezpieczeństwo granic, wesprze zarządzanie migracjami oraz promowanie skuteczności i innowacyjności unijnej bazy obronnej. W ramach wsparcia pomocy granicznej zostanie zatrudnionych 10 000 dodatkowych funkcjonariuszy.
Zasoby unijne
Wyjście z UE trzeciego największego płatnika netto – Wielkiej Brytanii spowodowało znaczny wzrost składek państw członkowskich. W celu odciążenia krajów z dodatkowych kosztów UE postarała się o znalezienie nowych źródeł dochodu. Zostaną wprowadzone nowe zasoby własne w postaci wkładu pochodzącego z niepoddawanych recyklingowi plastikowych opakowań. Przewiduje się, że kolejne zasoby będą czerpane z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji, opłaty cyfrowej czy mechanizmie dostosowania granicy emisji dwutlenku węgla. Dodatkowo do 2024 roku powstanie nowa podstawa opodatkowania osób prywatnych w postaci podatku od transakcji finansowych i wkładu finansowego związanych z sektorem przedsiębiorstw. Budżet o wysokości 5 mld euro zasili kraje i sektory gospodarki które zostały dotknięte Brexitem. Ponad to, regiony wysokoemisyjne, które ucierpią z powodu europejskiej polityki klimatycznej otrzymają dofinansowania z nowo stworzonego Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.
Podsumowując, wynegocjowane w ramach budżetu środki finansowe to bardzo dobra nowina dla polskich przedsiębiorców. Po raz kolejny szczególnie wyróżniony został sektor MŚP, który może liczyć na dotacje i pożyczki na rozwój i internacjonalizację w ramach programów, takich jak COSME czy InvestEU. Priorytetem nowych ram budżetowych na lata 2021-2027 jest załagodzenie skutków pandemii poprzez zapewnienie skutecznych działań w celu wsparcia obywateli i przedsiębiorstw. Kolejnym krokiem będzie przygotowanie przez polskie władze szczegółów programów operacyjnych. Rozpoczęcie perspektywy finansowej i uruchomienie konkursów dla przedsiębiorców nie nastąpi wcześniej jak w 2022 r.
